رضایت از مسکن و محیط مسکونی یکی از جنبه های رضایت از زندگی است. ارتباط میان خلوت در فضاهای شخصی و تعامل جمعی در سازمان فضایی واحد مسکونی آپارتمانی از عوامل تعیین کننده مولفه های موثر بر سنجش رضایت ساکنان است. تامین خلوت اعضای خانواده در فضای کالبدی واحد مسکونی، بسترساز و پیش نیاز رعایت محرمیت و تنظیم روابط درونی و ارتباط با بیرون از واحد مسکونی است. پرسش تحقیق این است که، رابطه فضاها در گونه های سازمان فضایی واحدهای مسکونی آپارتمانی چیست؟ ارتباط فضاهای شخصی و جمعی و میان- فضاهای واحد مسکونی چه تاثیری بر میزان رضایتمندی ساکنان دارند؟ و چگونه می شود این رضایتمندی را با راهکارهای طراحی ارتقاء بخشید؟ هدف اصلی پژوهش ارتقاء آگاهی جهت طراحی مطلوب تر واحدهای مسکونی آپارتمانی است. اهداف دیگر تحقیق می­تواند به درک بهتر ارتباط انسانی میان عناصر سازمان فضایی واحد مسکونی؛ چگونگی ایجاد بستر خلوت فردی و ارتباط جمعی میان اعضاء و میهمانان خانواده؛ ایجاد خلوت شنیداری و دیداری در فضای داخلی واحد مسکونی و مشرف با واحدهای مجاور اشاره کرد. تحقیق فوق جهت گردآوری داده ها و تکمیل پرسشنامه از ساکنان بهره­مند شده است. مطالعه موردی به مسکن متداول آپارتمانی شهر آمل(مجموعه های ردیفی با ارتفاع متوسط در سه تا شش طبقه به همراه فضاهایی مانند: ورودی، پله ارتباطی ، فضای باز و سایر عناصر مشترک سازه ای و تاسیساتی)، محدود شده است. در این بناها، براساس مطالعه اسناد پایان کار ثبت شده در شهرداری مرکزی آمل، چهار گونه واحد مسکونی شناسایی شده است که سازمان فضایی آنها بیشترین فراوانی را دارند. یافته های پژوهش نشان می دهد که ساکنان واحدهای مسکونی آپارتمانی از فقدان تمهیدات لازم در رعایت انتقال دید و صدا مابین ­فضاهای داخلی، رعایت فاصله لازم میان فضاهای جمعی و شخصی، دید از بخش ورودی واحد و از گشودگی های نما به فضاهای داخلی ابراز نارضایتی نسبی کرده اند. نتیجه پژوهش پیشنهاد راهکارهای طراحی ورودی، هندسه و تناسب پلان، کنترل انتقال صدا مابین فضا های واحد مسکونی، کنترل دید از بیرون واحد و ایجاد فضای مفید مکث و حرکت در فضاهای مابین دو بخش اصلی واحد است. نتایج تحقیق می تواند به فرهنگ ها و شهرهای مشابه در شمال کشور قابل تعمیم باشد. جدول راهکارهای طراحی پژوهش مطابق با شرایط فرهنکی-اقلیمی مناطق دیگر کشور جهت تدوین راهنماهای طراحی متناسب با فرهنگ های محلی و محیط های خاص قابل تنظیم است.

ارزیابی پس از ساخت روشی است که به دنبال شناخت چگونگی عملکرد ساختمان های ساخته شده و میزان رضایتمندی کاربران ساختمان و محیط های ساخته شده می باشد. در این روش بررسی میزان رضایتمندی کاربران بسیار مهم است. یکی از عوامل موثر در میزان رضایتمندی از محیط زندگی عوامل فرهنگی و اجتماعی می باشد که به اعتقادات، آداب و رسوم و شرایط اجتماعی ساکنان مرتبط می شود. این نوشته درصدد است تا با توجه به تاثیر اسلام بر اعتقادات و فرهنگ بخش گسترده ای از مردم ایران، به بررسی اصل محرمیت ب هعنوان یکی از عوامل موثر در رضایتمندی در مسائل فرهنگی و اجتماعی بپردازد. در این رابطه معیارهای ب هدست آمده در رابطه با رضایتمندی و محرمیت در مجموعه مسکونی شوشترنو، به عنوان یکی از نمونه های مطرح در این زمینه، به وسیله روش ارزیابی پس از ساخت مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. بدین منظور با استناد به یافته های علمی از منابع، مشاهدات و نظر کارشناسان ویژگی هایی تحت یک پرسشنامه استخراج شده است. در این فرآیند از جامعه آماری 32 نفر سوالاتی در دو بخش معماری و اجتماعی به وسیله پرسشنامه به عمل آمد که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند. نتایجی از این یافته ها به دست آمده است که به صورت جداولی که بر مبنای روش Expert-Choice در قسمت پایانی ارائه شده است. سپس داده های حاصل از پرسشنامه ها در برنامه کار م یکند، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. سپس بر پایه این تحلیل ها، نتیج هگیری صورت گرفته است. نتایج AHP مطالعات تاییدکننده لزوم شناخت و تاثیر عوامل فرهنگی در مراحل طراحی می باشد. علاوه براین، مساله محرمیت در طراحی مجموعه مسکونی شوشترنو کم تر موردتوجه قرار گرفته است، همچنین نقش مدیریت از زمان طراحی تا ساخت، سکونت و انجام تغییرات پس از سکونت بسیار بااهمیت است که در این مجموعه به نظر می رسد عدم مدیریت، بی نظمی و بی برنامه بودن انجام اصلاحات باعث این امر شده اند.

بررسی کیفیت و شرایط مطلوب فضای زندگی در آپارتمان های مسکونی شهرهای بزرگ، یکی از مسائل مهم به شمار می آید. تشخیص کیفیت مانا و کاربردی توسط کاربران در میان فراوانی، تنوع و در بعضی مواقع ظواهر زیبا برای کاربران بسی دشوار می باشد. کیفیت فضا از طریق شناخت کیفیت زندگی در دو بُعد ذهنی و عینی قابل بررسی است. مقاله حاضر با هدف بررسی کیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی آپارتمانی، در سه مقیاس فضای داخلی واحدهای مسکونی، فضاهای بینابینی و مشاع مجموعه مسکونی و فضای ارتباطی آن با محله وفضای شهری توسط کارشناسان، پیش از اسکان، به منظور سهولت انتخاب محل زندگی توسط کاربران، شکل گرفته است. از آنجا که احساس مطلوبیت عینی و ذهنی زندگی و فضا به نوع رابطه انسان ومحیط ارتباط دارد، مقاله حاضر به تعیین فاکتورهای ارزیابی و شاخص های کالبدی آپارتمان های مسکونی در هر سه مقیاس فضایی ازدیدگاه روان شناسی محیط براساس نظرکارشناسان پرداخته است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی، از نوع کاربردی-توسعه ای است. جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان ساختمان شهر شیراز می باشند. تحلیل داده ها، به وسیله نرم افزار SPSS انجام گرفت و نتایج ذیل حاصل شد: شاخص های کالبدی با تاثیر بر مفاهیم کلیدی روانشناسی محیطی شامل استرس، قلمرو، فضای شخصی، ازدحام و خلوت به طور غیرمستقیم برکیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی تاثیرگذار می باشند. بیش از90درصد از تغییرات کیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی توسط تغییرات در متغیرهای شاخص های کالبدی مجموعه های مسکونی و با تاثیرآن ها بر فاکتورهای روانشناسی محیطی قابل توضیح است. لذا، می توان کیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی را متأثر از شاخص های کالبدی موثر بر مولفه های روانی و ذهنی روانشناسی محیطی ذکر نمود. همچنین می توان مولفه های روانشناسی محیط موثر بر هر مقیاس را براساس شاخص های موثر برآن ها، اولویت بندی نمود وکیفیت کالبدی یک مجموعه مسکونی آپارتمانی را در سه مقیاس بر اساس شاخص های اولویت بندی شده توسط کارشناسان ارزیابی نمود.

در گذشته فضاهای شهری محل ملاقات و گفتگوی شهروندان بوده، افراد در این مکان گرد هم می آمدند و بر مبنای سنت های کهن (جشن ها، اعیاد، مراسم مذهبی و ...) با یکدیگر ارتباط برقرار کرده، معاشرت می نمودند. محیط های شهری جایی بود که در آن انسان به ارضای نیازهای اجتماعی خود می پرداخت و خانواده مکان ارضای نیازهای طبیعی محسوب می شد. به عبارت دیگر محیط های شهری حوزه فرهنگی و خانواده حوزه طبیعی بود.در دوران معاصر فضاهای باز شهری اغلب برای اتومبیل طراحی شده اند، که نه تنها برای ارضای نیازهای اجتماعی مناسب نبوده، سبب قطع رابطه اجتماعی و نادیده گرفتن سنت ها و فرهنگ جوامع نیز شده است. به این ترتیب شکل ظاهری فضاهای باز شهری برای حرکت اتومبیل نقش اصلی را یافته و نقش مردمی که قرار است از فضاهای باز شهری به عنوان فضاهای اجتماعی، فرهنگی استفاده کنند، نادیده انگاشته شده است. هم چنین بدنه های ساختمانی که نقش مهمی در خوانایی فضا دارند اغلب بدون ارتباط با این فضاها قرار می گیرند. مشکلاتی که این دیدگاه به بار می آورد و صدماتی را بر جوامع و هویت شهرها وارد کرد، متفکرین را بر این داشت که فضاهای باز شهری را برای عملکردهای مختلف به وجود آورند.لذا ایجاد فضا و خوانایی آن از طریق تظاهر بصری بدنه ها، که توسط حس بازنمایی، تداعی کنندگی و فرآیند بازشناسی به وجود می آید، مد نظر قرار گرفت. از این رو با الهام از بافت های سنتی و ایده توجه به نیازهای فرهنگی جامعه توصیه نمودند که فضاهای باز شهری را می توان توسط بدنه های ساختمانی به نحوی ایجاد نمود که ضروریات زندگی امروز در برداشته باشد. به این ترتیب فاکتورهای فرهنگی هر جامعه ترکیبی از فضاهای باز و بسته ای را به وجود خواهد آورد که نیازهای کالبدی، محیطی و روان شناختی جوامع را برآورده نماید.در این دیدگاه شکل کالبدی فضاها و نیازهای فرهنگی جامعه با هم ترکیب شده و وجه مشخصه خود را در شکل مجموعه به جای می گذارد. همین امر قانونمندیی را سبب می شود که هویتی خاص، کلیتی منسجم به همراه هماهنگی با شکل محیط صنعتی و بوم خواهد داشت.علاوه بر آن پرهیز از تقلیدهای ناصحیح، جلوگیری از آشفتگی های محیطی و ایجاد روابط اجتماعی مناسب را به دنبال خواهد داشت، و در نهایت حاصل آن مجموعه ای خواهد بود که پیوندی تنگاتنگ با محیط و جامعه دارد.

مقاله حاضر به بررسی تطبیقی الگوی مجتمع های مسکونی ویلائی و آپارتمانی (متعارف) شهر جدید سهند می پردازد. این پژوهش یک مطالعه پیمایشی از نوع مقطعی و نمونه گیری آن به روش تصادفی بود. برای گردآوری اطلاعات علاوه بر مشاهده، از پرسشنامه و مصاحبه حضوری در قالب سری منظم از سوالات بسته (مقیاس لیکرت) استفاده شد. 124 نفر از ساکنان خانوارهای واجد شرایط، حجم نمونه را تشکیل می دادند. سپس با استفاده از نرم افزار کامپیوتری SPSS: 19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های به دست آمده به وسیله روش های آماری توصیفی، آزمون های تفاوت میانگین و آزمون همبستگی مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که بین متغیر شغل (p=0.003)، مدت اقامت (p=0.000)، ابعاد مسکن (p=0.003) و رضایت از واحد مسکونی (p=0.038) با امتیاز مربوط به الگوی مجتمع های مسکونی ویلائی و آپارتمانی اختلاف معنی داری وجود داشت (p=0.024) و (Mann-Whitney U=1406.5). اختلاف امتیاز کل کیفیت الگوی مجتمع های مسکونی ویلائی و آپارتمانی از نظر آماری معنی دار بود و میانگین امتیاز مساکن آپارتمانی نسبت به ساکنان مساکن ویلائی (87.516±15.804 به 90.216±604) بیش تر بود. گرچه بین امتیاز مربوط به بیانیه های هدف اول یعنی سازمان کالبدی و فضائی در هر دو الگوی مساکن ویلائی و آپارتمانی تفاوت معنی دار آماری مشاهده نشد، اما بین امتیاز مربوط به پاسخ بیانیه های هدف دوم (تاسیسات و تجهیزات) و سوم (ترافیک و دسترسی) دو گروه تفاوت آماری معنی داری وجود داشت (P=0.049)(P=0.03). بنابراین، اگر خواسته ها و علایق ساکنان مورد توجه قرار گیرد، در آن صورت الگوی توسعه آپارتمان ها بایستی دراولویت قرار گیرد. در عین حال در توسعه مساکن ویلائی، علاوه بر مدیریت و کنترل، بایستی مقوله تاسیسات و تجهیزات و دسترسی نیز مورد توجه قرار گیرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

تعادل خلوت و تعامل اجتماعی از نیازهای اصلی روحی و روانی ساکنان واحدهای مسکونی آپارتمانی است. فقدان چنین تعادلی، از یک سو به انزوای اجتماعی و از سوی دیگر به ایجاد مزاحمت و سلب آسایش ساکنان منجر می شود. هدف پژوهش جستجوی راه های برقراری محیط متعادل خلوت و تعامل اجتماعی در سازمان فضایی واحدهای مسکونی آپارتمانی است. پرسش اصلی این است که، رابطه خلوت و تعامل اجتماعی با گونه های سازمان فضایی مسکن آپارتمانی چیست؟ چنین رابطه ای چه اهمیتی دارد؟ و چگونه می شود این رابطه را به تعادل رساند؟ مطالعه موردی به مسکن متداول آپارتمانی شهر آمل محدود شده است. آپارتمان های متداول به مجموعه های ردیفی با ارتفاع متوسط در سه تا شش طبقه که پله ارتباطی مشترک و مشاعات دیگر دارند، اتلاق می شود. روش تحقیق آمیخته و ترکیبی از روش کمی و کیفی است. رویه عملی تحقیق تکمیل پرسشنامه در نمونه ای از آپارتمان های مسکونی شهر آمل است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ساکنان واحدهای مسکونی آپارتمانی تعامل اجتماعی را نسبت به خلوت، که منجر به انزوا می شود را ترجیح می دهند. رعایت تمهیدات طراحی برای تامین خلوت در دید و منظر داخلی و خارجی، انتقال صدا از فضاهای داخلی به یکدیگر و از خارج به داخل و تامین تعامل اجتماعی مطلوب خواسته ساکنان است. در نتیجه، تعادل میان خلوت و تعامل اجتماعی امری نسبی است، ضمن اینکه با سازمان فضایی واحدهای مسکونی ارتباط دارد، در طول زمان با تمایل مردم به انتخاب شیوه زندگی قابل تغییر و تطبیق است. این تمایل می تواند تحت تاثیر پیشینه زندگی و تطبیق با سازمان فضایی خانه های جدید باشد.

در پژوهش حاضر، تأثیر خوانایی فضای باز مجتمع های مسکونی بر تعاملات اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت، بواقع این پژوهش بدنبال یافتن پاسخ به این پرسش است که، چه و چگونه رابطه ای بین ابعاد کالبدی مقوله خوانایی و تعاملات اجتماعی در فضاهای باز مجموعه های مسکونی بر قرار و چه مؤلفه هایی و به چه میزان در این رابطه مؤثر هستند؟ نمونه مورد مطالعه در این پژوهش را ساکنین مجتمع سعیدیه همدان تشکیل دادند، 210 پرسشنامه در بین آن ها توزیع شد که پس از پالایش و کنار گذاشتن پرسشنامه های مخدوش، تعداد 81 پرسشنامه در طی مراحل تحلیل آماری پژوهش به کار گرفته شدند. تحلیل آماری این پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون های آنالیز واریانس، تحلیل ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی گام به گام، مدل مفهومی پژوهش را برای مجموعه های مسکونی شهر همدان مورد کنکاش قرار می دهد. در رابطه با پرسش تحقیق مبنی بر میزان تأثیر خوانایی فضایی بر تعاملات اجتماعی، نتایج نشان می-دهد که مؤلفه های 1) تشخص راه، گره، لبه، نشانه و چشم انداز، 2) تعریف واحدهای فضایی، 3)فرصت مرور کلیت فضایی، 4)موانع و اختلالات بصری، 5)مؤلفه های معماری موکد مسیر یابی، دارای بیشترین نقش بر تعاملات اجتماعی می باشند، از سوی دیگر هندسه و مؤلفه های قابلیت دسترسی، ترکیب ساختار و پیکره بندی واضح بر شکل گیری تعاملات اجتماعی این مجموعه مسکونی تأثیر اندکی دارند، همچنین یافته ها بیانگر این مطلب هستند که مؤلفه های سه بعدی معماری (نظیر شاخص بودن نشانه هایی مانند مجسمه و آبنما و برجستگی چشم انداز هایی نظیر دید به کوه) نسبت به مؤلفه های دوبعدی معماری (نظیر هندسه محیط) نقش پررنگ تری بر شکل گیری تعاملات اجتماعی در بستر فضای باز مجموعه مسکونی داشته اند. به طور کلی، مؤلفه های خوانایی فضایی در فضای باز مجموعه مسکونی سعیدیه تأثیر نسبتاً متوسطی در ارتقاء تعاملات و پایداری اجتماعی این مجموعه دارند.